Op het Trefwoord-prikbord vindt u verschillende werkvormen en materialen uit de Trefwoord-methode. Deze zijn voor iedereen beschikbaar en laten zien hoe divers Trefwoord is. Lees de verhalen voor in de klas, zing de liedjes en maak de werkjes. 

Kijk ook eens bij de Kwintessens katernen of de Kalender voor bijzondere dagen.
Op de hoogte blijven van gratis materialen en nieuwe uitgaven van Kwintessens? Meld u aan voor de nieuwsbrief van Trefwoord of de maandelijkse nieuwsbrief van Kwintessens.

Op school, in de klas, of thuis; tijdens kerst praten we over tolerantie, vriendschap, vrede, saamhorigheid. Wat betekent ‘samen’ eigenlijk voor jou? Ongetwijfeld levert deze vraag een diversiteit aan antwoorden op. Ga met elkaar het gesprek aan! Met de kinderen in de klas, met collega’s, vrienden of familie. Dit gedicht van Ties Engelsma, is een leuke introductie op het onderwerp.

Lees het gedicht 'Samen'

Kijk eens wat ik kan

Laat telkens circa vijf kinderen tegelijk opstaan. Wat kunnen zij goed? Wat is hun talent? Ze zeggen het zelf of de groep denkt mee. Rüzgar kan prachtige koprollen maken op de trampoline. Hester kan haar naam achterstevoren schrijven. Als ze hun talent genoemd hebben, applaudisseert de groep. Daarna, of op een later moment, zijn de anderen aan de beurt om voor hun talent applaus te krijgen.
Zing dan samen het lied ‘Kijk eens wat ik kan!’

Tekst  & muziek

Jayden ploetert op zijn breuksommen. Helaas heeft hij ze allemaal fout gemaakt. Zijn klasgenote Elvira zegt dat hij ondanks dat toch gegroeid is. Vorig jaar zou hij zijn rekenschrift wellicht nog door de klas hebben gesmeten. Nu haalt hij diep adem en blijft kalm. 
Lees het verhaal van Jayden

In gesprek met de leerlingen
Waarin zijn de kinderen uit uw groep dit jaar gegroeid? Laat ze dat opschrijven op een post-it. Verzamel deze bij elkaar op de deur. De kinderen kunnen ze rustig bekijken.

Achter het donker is het licht

Nodig: wasco krijt, zwarte plakkaatverf, scheutje afwasmiddel, penselen.

Maak zwart kraspapier. Laat de kinderen een blad volkleuren met wascokrijtjes. Met wat plakkaatverf in een kommetje met een scheutje afwasmiddel. Roer dit goed door elkaar. Verf hiermee de papieren die de kinderen hebben gekleurd. Laat goed drogen. Daarna mogen ze een tekening krassen uit het zwarte kraspapier.

Soms kan de winter lang aanhouden. Dan hopen we op een nieuwe lente, waarin de bloemen zullen bloeien, de bomen uit gaan lopen en jonge dieren geboren worden. Ga de komende tijd regelmatig met de kinderen naar buiten en bekijk wat er groeit. Waar ontdekken ze nieuw leven? Leg dit vast door er elke week een foto van te maken. Print de foto’s en hang ze op in het lokaal.

Lees ook het gedicht Hopen op de lente

De oorlog in Oekraïne ontgaat bijna geen kind. Ze zelf beelden van de oorlog op social media of op televisie. Of ze merken dat volwassen in hun omgeving veel over de oorlog praten en zich zorgen maken. Veel kinderen zitten vol met vragen als ‘Waarom is er oorlog’ of ‘Kan er hier ook oorlog komen?’ Als volwassenen worstelen we ook met deze vragen. Toch is het belangrijk om er met kinderen over te praten. En om de ellende en het onrecht niet te verzwijgen. Wel is het belangrijk om tegelijkertijd een hoopvol perspectief te geven aan kinderen. En om hen te vertellen dat mensen oplossingen met elkaar kunnen vinden in conflicten.

Download de handreiking Praten over oorlog

Kleine dingen

Ruzie komt soms voor. Wat doen de kinderen om een einde te maken aan een ruzie? Soms begrijp je elkaar niet goed. De een zegt iets, de ander wordt boos. In dit lied horen we dat vrede draait om kleine dingen. Met een lach of een zoen kan ruzie zomaar stoppen. Iets kleins kan heel veel doen.

Luister het lied 'Kleine dingen'

 

Vrede draait om kleine dingen.
Vrede maak je met elkaar.
Boze woorden gaan soms over
met een woord of een gebaar.

Vrede draait om kleine dingen.
Met een lach of met een zoen
kan een ruzie zomaar stoppen.
Zoiets kleins kan heel veel doen.

Als iemand jou sloeg, sloeg je terug. Zo ging dat meestal in de tijd van Jezus. Jezus doet een heel ongewoon voorstel. ‘Sla niet terug, maar verras je tegenstander. Vertrouw op de wonderlijke kracht van de liefde.’ Een Bijbelverhaal voor de bovenbouw naar Matteüs 5, 38-41.

Download het verhaal

Het is een wonder!

Micha gaat sinds kort naar een nieuwe school. Het is de tijd van kerst, iedereen zit er vol van. Micha is joods. Bij hem thuis vieren ze Chanoeka, ook een feest van licht. Micha verrast zichzelf door er in de klas over te vertellen.

Download het verhaal

Kinderen spelen samen op school en soms ook bij elkaar thuis. Het kan dan gezellig en verbindend zijn de vriendschap te vieren door samen te eten.
Het komt voor dat de kinderen die op bezoek zijn een gerecht krijgen dat ze nog niet kennen. Wie heeft dat meegemaakt? Hoe zag het eruit? Welke vormen, kleuren zagen ze? Hoe rook het? Wat was de naam van het eten? Wilden ze een hapje proeven? En… was het lekker? Wie moest een beetje wennen?

Lees het versje Proberen of niet..?

Jij kunt het

Wat kun jij goed en wat vind jij belangrijk om anderen te leren? Laat de kinderen dat in kleine groepjes uitwisselen.

Jezus leert zijn leerlingen dat ze in contact met anderen mogen laten zien waar ze goed in zijn. Ze kunnen over God vertellen en van de mensen houden. Hij geeft ze een belangrijke opdracht mee: Geef zelf het goede voorbeeld en laat anderen op die manier iets zien van de nieuwe wereld van God. Lees: Een Bijbelverhaal naar Matteüs 5, 13-16.

De zomervakantie is voorbij. De kinderen uit de groep ontmoeten elkaar weer. Zijn zij tevreden met hun nieuwe plek? Elke, het meisje uit dit verhaal, wil graag achterin de klas zitten, maar deze plek wordt geclaimd door Jason en Sven. Ze verbaast iedereen als ze voor zichzelf opkomt en zich niet laat wegjagen. Download het verhaal.

Werkvorm: Laat de kinderen met beide benen stevig op de grond staan. Wanneer konden zij de afgelopen tijd wat stevigheid gebruiken in contact met anderen? Nodig ze uit daarover een tekening te maken.  

Verhaal Vrienden

Vriendschappen maken het leven fijner. Kunnen de leerlingen voorbeelden noemen bij deze stelling? Laat ze ervaringen uitwisselen. 
Soms is het al genoeg als vrienden even bij je komen zitten als je het moeilijk hebt. Ze hoeven dan niet eens iets te zeggen. Hun nabijheid kan troost geven. Daarover gaat het verhaal ‘Vrienden’ om voor te lezen. Bij Kim thuis heerst een gespannen sfeer. Kim gaat naar buiten om haar zorgen te vergeten. Maar dat lukt niet echt. Haar vriendin Luca komt naast haar zitten. 

Download het verhaal

Kinderen vinden het soms ingewikkeld in een vriendschap om te gaan met gevoelens van verliefdheid. Want wil je het laten merken en wat zeg je dan? En hoe reageert je vriendje erop? Hebben de kinderen uit uw groep weleens open kaart gespeeld over hun gevoelens? En wat gebeurde er toen?
In het verhaal Hart van Klei voor groep 3 en 4 geeft Sjoerd een lief cadeautje aan Anna. Maar op school zegt ze er niks over. Sjoerd voelt zich erg ongemakkelijk. Vindt ze het stom? En wat moet hij nu doen?

Download het verhaal

Kinderen geven aan dat ze sociale contacten en vrienden erg belangrijk vinden. Er is veel te vertellen over vriendschappen. Praat erover in de groep. Wanneer noem je iemand je vriend? Wat is het mooie van jullie vriendschap? Wanneer was het moeilijk? En hoe ga je verder na een ruzie? Hoe weet je of iemand een echte vriend is? Nodig de kinderen uit, eventueel in duo’s om een lettervers te schrijven bij het woord ‘Vriend’. Ze kunnen hun eigen ervaringen en gevoelens erin verwerken.

Schrijf een lettervers over een vriend
Laat ze het woord ‘Vriend’ opschrijven van boven naar beneden. Bij elke letter van ‘Vriend’ schrijven ze een dichtregel over vriendschap. Rijmen mag maar hoeft niet. Bij de V schrijven ze bijvoorbeeld:
Vrolijk als ik je zie. Of: Vandaag gingen we naar het basketbalveld.  Dan gaan ze door met de R.
Vraag de kinderen hun letterversen op te schrijven of te plakken op een muurposter. Wie wil kan het voorlezen of rappen. 

Vergeet me niet

Lees het gedicht voor.
Wie zullen de kinderen nooit vergeten? Laat ze de naam/namen opschrijven.
Ze schrijven eronder de antwoorden op drie vragen:

  • Wat heeft die persoon jou gegeven?
  • Hoe heeft hij/zij jou helpen groeien?
  • Waarom was hij/zij belangrijk voor jou?

Wie dat wil kan de antwoorden verwerken in een gedichtje, tekst of brief. Geef ze de gelegenheid om het voor te lezen.   

Wie naar de supermarkt gaat, ontdekt voor de schappen dat we in Nederland een overvloed aan keuzes hebben. Uit hoeveel soorten chips kunnen ze kiezen? Meer of minder dan tien? En hoeveel soorten jam zijn er te koop? Laat ze eerst samen een lijst maken door om de beurt een jamsoort te noemen en noteren. Denk aan: aardbeienjam bosvruchtenjam, bramenjam.

Laat ze dan eens een kijkje nemen in de supermarkt. Welke soorten staan daar nog meer?  Wat vinden de kinderen ervan dat er steeds meer te kiezen valt in de supermarkt? Kennen zij ook nadelen aan die groei?

Geluk van vier

Elk kind heeft zijn eigen ideeën en ervaringen. Door samen te werken, leren ze van elkaar en vullen ze elkaar aan. Zoals bij de samenwerkingsopdracht ‘Maak een klavertjevier met gelukwensen’. Elk kind uit het groepje maakt een eigen element. Vervolgens worden alle elementen samengevoegd tot één geheel.

Lees verder

Kerstverhaal 'Lichtje'

Tijdens de donkere feestdagen in december vinden we het vaak fijn om samen te zijn. Momenten van gezelligheid en aandacht voor de mensen om ons heen. Dit jaar is het niet vanzelfsprekend dat we elkaar kunnen opzoeken. Maar gelukkig zijn er ook andere manieren om iemand te laten merken dat je echt aandacht voor hem of haar hebt. In het verhaal ‘Lichtje’ bedenkt Emiliano een origineel idee om dit te doen. De kinderen uit jouw klas kunnen vast nog meer ideeën bedenken. Lees het verhaal voor, laat jullie inspireren en geef elke dag een paar mensen aandacht.

Lees het verhaal 'Lichtje'

Als ik goed luister, hoor ik de sterren uit dit lied twinkelen. Ze stralen mij vanuit de hemel tegemoet. Het raakt me. Blij sta ik stil bij de geboorte van het kerstkind in de stal. Een ster wijst de weg. Uit scholen horen we dat kinderen dit sprankelende lied graag zingen. Verwonderd over al die sterren in de nacht!
Liesbeth van ’t Hof, redacteur Trefwoord  

Verhaal: Twee prinsessen gaan op onderzoek uit

Veel kinderen laten zich graag meenemen in een verhaal dat je mooi en spannend vertelt. Maar hoe communiceer je met ze over de betekenis in hun eigen leven? Wat geeft het verhaal ze mee? Lees het Trefwoord sprookje ‘Twee prinsessen gaan op onderzoek uit’ voor. Auteur: Gerard van Midden. Met voor elke bouw een eigen verwerkingsvorm.

 

Doen met de klas: Twaalf maanden

De start van het schooljaar betekent: weer even wennen aan elkaar, kijken hoe goed je elkaar kent, jezelf heel even laten zien aan de anderen.
In dit versje voor de onderbouw komen alle maanden van het jaar langs. Als de kinderen de maand horen waarin ze jarig zijn, mogen ze gaan staan. Enne … jij als leerkracht doet natuurlijk mee!
De kinderen leren niet alleen de maanden van het jaar, ze kunnen lekker in beweging komen, kijken naar elkaar en laten zichzelf een beetje zien. Dat brengt wat leven in de les.

Kijk ook eens op het prikbord van onze andere methodes voor nog meer inspiratie: